Nmap چیست و چرا به آن در شبکه خود نیاز دارید؟

در دنیای امنیت سایبری، ابزارهای اسکن و تحلیل شبکه نقش مهمی در شناسایی تهدیدها و بررسی آسیب‌پذیری‌ها دارند. یکی از قدرتمندترین و شناخته‌شده‌ترین این ابزارها Nmap است که با بیش از 25 سال سابقه، همچنان به عنوان یک استاندارد در اسکن پورت‌ها و ارزیابی امنیت شبکه شناخته می‌شود. این ابزار متن‌باز، با پشتیبانی یک جامعه‌ی فعال از توسعه‌دهندگان، امکان تحلیل شبکه و شناسایی نقاط ضعف را برای کاربران فراهم می‌کند.

انعطاف پذیری بالا و سازگاری با سیستم‌عامل‌های مختلف از جمله ویندوز، لینوکس و مک، باعث شده تا Nmap به یکی از محبوب‌ترین انتخاب‌ها برای متخصصان امنیت تبدیل شود.

در ادامه خواهید خواند:

• Nmap چیست؟
• Zenmap چیست؟
• چگونه Nmap به یک ستاره تبدیل شد؟
• Nmap چگونه کار می‌کند؟
• آیا Nmap یک خطر امنیتی است؟
• Nmap چه کاری انجام می‌دهد؟
• آینده‌ی Nmap چگونه خواهد بود؟
• جمع بندی

Nmap چیست؟

Nmap یا Network Mapper یک ابزار رایگان و متن‌باز برای اسکن شبکه، بررسی آسیب‌پذیری و تحلیل پورت‌های باز در دستگاه‌های متصل به شبکه است. این ابزار که اولین بار در سال 1997 معرفی شد، همچنان به عنوان یک راهکار پیشرفته برای کشف و تحلیل وضعیت شبکه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. Nmap با قابلیت اجرا روی سیستم‌عامل‌های مختلف از جمله ویندوز، مک، لینوکس و حتی سیستم‌های قدیمی‌تر مانند AIX و Solaris توانسته جایگاه خود را در میان ابزارهای امنیتی حفظ کند.

به لطف پشتیبانی گسترده جامعه متن‌باز، Nmap همواره در حال بهبود توسعه است. آخرین نسخه‌ی مهم این ابزار (Nmap 7.90) در اکتبر 2020 منتشر شد و شامل بیش از 70 اصلاحیه و بهبودهای مختلف در عملکرد و کیفیت کد بود. این ابزار نه تنها برای متخصصان امنیت، بلکه برای مدیران شبکه و حتی علاقه‌مندان به تست نفوذ یک گزینه‌ی ایده‌آل محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: نحوه بررسی و تست پیکربندی فایروال با Nmap و Tcpdump

Zenmap چیست؟

در گذشته، برای استفاده از Nmap، کاربران باید با دستورات خط فرمان و محیط‌های غیرگرافیکی آشنا می‌بودند یا حتی مهارت‌های برنامه‌نویسی پیشرفته‌ای داشتند. اما با معرفی ابزار Zenmap این روند ساده‌تر شد.

Zenmap یک رابط گرافیکی برای Nmap است که به کاربران، به‌ویژه مبتدیان، اجازه می‌دهد بدون نیاز به اجرای دستورات پیچیده، اسکن‌های شبکه را انجام دهند و نتایج را تحلیل کنند. این ابزار نیز مانند Nmap متن‌باز و رایگان است و کاربران می‌توانند کد منبع آن را مشاهده و حتی تغییر دهند.

قابلیت‌های Zenmap

• ذخیره پروفایل اسکن‌های پرتکرار برای اجرای سریع‌تر
• امکان ساخت تعاملی دستورات Nmap برای اجرای دقیق‌تر
• ذخیره و مشاهده نتایج اسکن در آینده
• مقایسه اسکن‌های قبلی برای مشاهده تغییرات در شبکه
• ذخیره نتایج اسکن در یک پایگاه داده‌ی قابل جستجو

چرا باید از Zenmap استفاده کرد؟

اگر به دنبال یک روش ساده و گرافیکی برای بررسی امنیت شبکه خود هستید، Zenmap گزینه‌ای ایده‌آل است. این ابزار کمک می‌کند تا بدون نیاز به دانش فنی عمیق، از قابلیت‌های قدرتمند Nmap استفاده کنید و وضعیت امنیتی شبکه خود را بهتر مدیریت کنید.

Nmap چگونه کار می‌کند؟

هسته اصلی Nmap بر پایه اسکن پورت‌ها است. کاربران این ابزار می‌توانند لیستی از اهداف شبکه‌ای که می‌خواهند اطلاعاتی درباره آن‌ها به دست آورند، تعیین کنند. نکته مثبت این است که کاربران نیازی به شناسایی دقیق تمام اهداف ندارند؛ زیرا بیشتر مدیران شبکه تصویری کامل از تمام پورت‌های فعال در شبکه خود ندارند. به همین دلیل، آن‌ها معمولا یک محدوده مشخص‌از پورت‌ها را برای اسکن انتخاب می‌کنند.

اسکن تمام پورت‌های شبکه

درخالی که امکان اسکن تمام پورت‌های شبکه وجود دارد، اما این کار می‌تواند زمان زیادی ببرد و مقدار زیادی از پهنای باند شبکه را مصرف کند. علاوه بر این، اگر در شبکه از مکانیزم‌های دفاعی غیر فعال استفاده شده باشد، یک اسکن گسترده ممکن است هشدارهای امنیتی را فعال کند. به همین دلیل، اکثر کاربران Nmap از این ابزار در ابعاد محدودتر استفاده می‌کنند یا اسکن‌های زمان‌بندی‌شده برای بخش‌های مختلف شبکه خود تنظیم می‌کنند.

عمق اسکن‌ها در Nmap

علاوه بر تعیین محدودیت پورت‌ها برای اسکن، کاربران می‌توانند عمق اسکن را نیز تنظیم کنند.

• اسکن‌های سطحی یا محدود: اطلاعاتی درباره پورت‌های باز و بسته ارائه می‌دهند، از جمله پورت‌هایی که توسط تنظیمات فایروال مسدود شده‌اند.
• اسکن عمیق تر: علاوه بر پورت‌های باز، نوع دستگاه‌های متصل به پورت‌ها، سیستم‌عامل‌های در حال اجرا و سرویس‌های فعال روی آن‌ها نیز مشخص می‌کنند.
• اسکن پیشرفته: حتی می‌توانند نسخه‌ دقیق سرویس‌های فعال را نیز شناسایی کنند. این ویژگی باعث می‌شود Nmap به یک ابزار ایده‌آل برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و کمک به مدیریت وصله‌های امنیتی باشد.

رابط گرافیکی Zenmap

کنترل اسکن‌ها در گذشته نیاز به استفاده از دستورات کنسولی داشت که مستلزم آموزش و دانش فنی بود. اما رابط گرافیکی Zenmap که به تازگی معرفی شده، استفاده از این ابزار را برای همه کاربران ساده کرده است. با این رابط، حتی افرادی که آموزش رسمی ندیده‌اند نیز می‌توانند به راحتی Nmap را تنظیم و اجرا کنند.

از سوی دیگر، کاربران حرفه‌ای همچنان می‌توانند از دستورات کنسولی که همیشه استفاده می‌کردند، بهره ببرند. این موضوع باعث شده که Nmap به ابزاری کارآمد برای متخصصان و کاربران مبتدی تبدیل شود.

آیا Nmap یک خطر امنیتی است؟

برخی ممکن است استدلال کنند که Nmap یک ابزار ایده‌آل برای هک کردن است، اما بسیاری از عملیات اسکن پیشرفته آن نیاز به دسترسی روت (Root) و مجوزهای ویژه دارند. به همین دلیل، یک فرد خارجی نمی‌تواند به سادگی Nmap را به سمت یک شبکه هدف‌گیری کند و بدون مجوز، آسیب‌پذیری‌‍‌های آن را شناسایی کرده و از آن‌ها سواستفاده کند. علاوه بر این، هرگونه تلاش برای این کار به احتمال زیاد توسط ابزارهای دفاعی و سیستم‌های نظارتی شبکه شناسایی شده و هشدارهای امنیتی فعال خواهند شد.

البته این موضوع‌ به این معنا نیست که Nmap در دستان افراد نادرست نمی‌تواند خطرناک باشد. اگر یک مدیر سیستم خائن یا فردی که به اطلاعات ورود دسترسی داشته باشد و از آن استفاده کند این ابزار می‌تواند تبدیل به تهدیدی جدی شود.

Nmap چه کاری انجام می‌دهد؟

زمانی که به درستی استفاده‌شود، Nmap می‌تواند یک ابزار ارزشمند برای بهینه‌سازی و محافظت از شبکه‌ها و اطلاعات باشد. تمام داده‌هایی که از طریق اسکن‌ پورت‌ها می‌آید، توسط Nmap جمع‌آوری و پردازش می‌شود. بر اساس این داده‌ها، چندین کاربر کلیدی برای این ابزار وجود دارد که در ادامه معرفی شده است.

نقشه برداری از شبکه

این مهم‌ترین و اصلی ترین کاربرد Nmap است. این ابزار با انجام اسکن و شناسایی میزبان‌ها، انواع دستگاه‌های متصل به شبکه را مشخص‌ می‌کند. این دستگاه‌ها می‌توانند شامل سرورها، روترها، سوییچ‌ها و سایر تجهیزات باشند. همچنین، Nmap نشان می‌دهد که این دستگاه‌ها چگونه به هم متصل شده و یک شبکه را تشکیل می‌دهند.

شناسایی وضعیت پورت‌ها

حتی با اسکن ساده، Nmap می‌تواند تشخیص دهد که یک پورت باز است یا توسط فایروال بسته شده است. بسیاری از متخصصان شبکه از این ابزار برای صحت عملکرد قوانین فایروال استفاده می‌کنند. آن‌ها با Nmap می‌توانند ببینند که آیا سیاست‌های امنیتی به درستی اعمال شده است یا خیر.

کشف دستگاه‌های غیرمجاز در شبکه

Nmap می‌تواند دستگاه‌های متصل به شبکه را شناسایی کرده و دستگاه‌های غیر مجاز را پیدا کند. به این نوع دستگاه‌ها Shadow IT گفته می‌شود، زیرا بدون مجوز در شبکه حضور دارند و معمولا از فرآیندهای نظارت و امنیتی سازمان خارج هستند. این دستگاه‌ها می‌توانند یک تهدید امنیتی جدی باشند. برای مثال اگر کسی یک سرور بازی Xbox را مخفیانه در شبکه شرکتی قرار دهد، نه تنها پهنای باند را مصرف می‌کند، بلکه می‌تواند یک نقطه نفوذ برای حملات سایبری باشد.

شناسایی سیستم‌عامل دستگاه‌ها

یکی دیگر از قابلیت های Nmap، تشخیص نوع سیستم‌عامل دستگاه‌های متصل به شبکه است که به آن OS Fingerprinting می‌شود. این ابزار می‌توان نام شرکت سازنده دستگاه و سیستم عامل اجرا شده بر روی آن را شناسایی کند. با یک اسکن عمیق‌تر، اطلاعاتی مانند نسخه‌ دقیق سیستم عامل و حتی مدت زمان روشن بودن دستگاه نیز قابل مشاهده و دریافت است.

کشف سرویس‌های فعال در شبکه

Nmap فراتر از یک ابزار نقشه‌برداری ساده است و می‌تواند مشخص کند که هر دستگاه در شبکه چه نقشی دارد. این شامل شناسایی موارد زیر می‌شود.

• آیا یک دستگاه وب سرور، میل سرور، دیتابیس یا فضای ذخیره سازی است؟
• چه برنامه‌هایی روی آن اجرا شده است و نسخه دقیق آن‌ها چیست؟

این قابلیت به مدیران شبکه کمک می‌کند تا به‌روز بودن سرویس‌ها و امنیت آن‌ها ارزیابی شوند.

بررسی آسیب‌پذیری‌های امنیتی

Nmap به طور مستقیم یک ابزار تخصصی اسکن آسیب‌پذیری محسوب نمی‌شود، زیرا پایگاه داده‌ای از تهدیدات امنیتی ندارد. اما سازمان‌هایی که اطلاعات تهدیدات جدید را ار منابع امنیتی دریافت می‌کنند، می‌توانند از Nmap برای بررسی آسیب‌پذیری‌های خاص در شبکه خود استفاده کنند.

به عنوان مثال، اگر یک آسیب‌پذیری جدید در یک نرم‌افزار خاص کشف شود و این آسیب‌پذیری فقط در نسخه‌های قدیمی برنامه وجود داشته باشد، مدیران IT می‌توانند با استفاده از Nmap بررسی کنند که آیا این نسخه‌های قدیمی در شبکه آن‌ها وجود دارد یا خیر. اگر چنین نرم‌افزارهایی یافت شوند، تیم IT می‌تواند بلافاصله آن‌ها را به‌روزرسانی کند تا خطر حمله را کاهش دهد.

Nmap یکی از مهم‌ترین ابزارهای تحلیل شبکه است که به متخصصان امنیت و مدیران شبکه کمک می‌کند تا دستگاه‌ها، سرویس‌ها و آسیب‌پذیری‌های موجود در شبکه را شناسایی کرده و امنیت آن را بهبود بخشند. این ابزار با قابلیت‌های متنوع خود، از نقشه‌برداری شبکه گرفته تا کشف آسیب‌پذیری‌ها، یکی از پرکاربردترین ابزارهای دنیای امنیت سایبری محسوب می‌شود.

آینده‌ی Nmap چگونه خواهد بود؟

با وجود اینکه بیش از 25 سال از عمر ابزار Nmap می‌گذرد، این ابزار همچنان در حال پیشرفت است. مانند برخی از فناوری‌های قدیمی اما حیاتی مانند اترنت (Ethernet) یا پروتکل Spanning Tree، این ابزار نیز توسط یک جامعه‌ی فعال از متخصصان امنیت پشتیبانی و به‌روز می‌شود. یکی از نکات مهم در مورد Nmap این است که خالق اصلی آن، که با نام مستعار Fyodor شناخته می‌شود، هنوز هم به‌طور فعال در توسعه‌ی آن نقش دارد.

پیشرفت‌های جدید در Nmap

یکی از پیشرفت‌های مهم در Nmap، ابزار Zenmap است. این ابزار جدید محیطی گرافیکی برای کار با Nmap فراهم می‌کند و باعث می‌شود افرادی که تمایلی به استفاده از دستورات خط فرمان ندارند، بتوانند با چند کلیک ساده اسکن‌های مورد نظر خود را اجرا کنند. این موضوع باعث خواهد شد که کاربران بیشتری جذب این ابزار شوند و از امکانات آن بهره ببرند.

چرا Nmap همچنان یک ابزار کلیدی است؟

• سابقه‌ی طولانی و اثبات‌شده: در حالی که ابزارهای دیگری هم برای اسکن شبکه و امنیت وجود دارند، هیچ‌کدام از آن‌ها سابقه‌ی عملکرد و اعتمادپذیری Nmap را ندارند.
• کاملاً رایگان: یکی از مهم‌ترین مزیت‌های Nmap این است که همیشه به‌صورت رایگان در دسترس بوده و برای همه قابل دانلود است.
• به‌روزرسانی مداوم: جامعه‌ی توسعه‌دهندگان Nmap همواره در حال به‌روزرسانی و بهینه‌سازی این ابزار هستند تا آن را با نیازهای جدید سازگار کنند.

آینده‌ی Nmap چه خواهد شد؟

با توجه به تمامی این مزایا، به احتمال زیاد Nmap در 25 سال آینده نیز همچنان یکی از مهم‌ترین ابزارهای امنیت شبکه باقی خواهد ماند. این ابزار همچنان برای مدیران شبکه، متخصصان امنیت سایبری و حتی کاربران عادی که به امنیت اهمیت می‌دهند، کاربردی و مفید خواهد بود.

جمع بندی

Nmap یک ابزار قدرتمند برای تحلیل و بررسی امنیت شبکه است که با قابلیت‌هایی مانند شناسایی دستگاه‌ها، کشف پورت‌های باز و بررسی سرویس‌ها، به مدیران شبکه کمک می‌کند. این ابزار به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و پشتیبانی گسترده، همچنان یکی از گزینه‌های اصلی در تست نفوذ و پایش شبکه محسوب می‌شود. استفاده صحیح از Nmap می‌تواند به شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و بهبود امنیت کمک کند، اما امنیت کامل را تضمین نمی‌کند و نیازمند اقدامات تکمیلی است.