مقایسه PHP و JavaScript، کدام را انتخاب کنیم؟

اگر کسی به شما می‌گوید زبان JavaScript فقط برای توسعه فرانت‌اند و PHP برای بخش بک‌اند است، به او توجه نکنید.

قبل از مطرح کردن این ادعا که یک زبان بر زبان دیگر برتری دارد یا خیر، باید روشن کنم که در این مقاله، توجه اصلی بر تفاوت‌های بین دو زبان JavaScript و PHP است.

PHP یک زبان برنامه‌نویسی برای توسعه بک‌اند است (توجه داشته باشید، فقط بک‌اند!). زبان جاوااسکریپت هم در اوایل فقط در توسعه فرانت‌اند، مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما در سال ۲۰۰۹ با معرفی Node.js، این زبان در بخش بک‌اند هم شروع به کار کرد.

پس با توضیحات بالا متوجه شدید این ادعا مبتنی بر اینکه، JavaScript فقط در توسعه فرانت‌اند نقش دارد، غلط است! امروزه با این زبان، شما می‌توانید هم در بخش فرانت‌اند و همچنین در بک‌اند، برنامه خود را توسعه دهید. اما سوال اصلی اینجاست که کدام زبان برای پروژه شما مناسب است؟

از سوی دیگر، اگر شما در حال تصمیم گیری برای انتخاب بین زبان‌های PHP و JavaScript بودید، به این توجه کنید که کدام زبان برای توسعه بک‌اند شما مناسب است؟ به این صورت، سریع‌تر به نتیجه می‌رسید. در این مقاله با شاخص‌های زیر زبان‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

• مرور مختصر
• عملکرد و سرعت
• قابلیت توسعه
• عمومیت
• جامعه برنامه‌نویسی
• پیچیدگی یادگیری
• نحوه برنامه‌نویسی
• برنامه‌هایی که مناسب هر زبان هستند

بررسی مختصر

JavaScript

جاوااسکریپت یک زبان سبک، چند الگویی (multi-paradigm)، سطح بالا (high-level)، تفسیرشده (interpreted) و just-in-time-compiled است. این زبان پویا در سال ۱۹۹۵ توسط Brendan Eich معرفی شد. جاواسکریپت را با نحوه برنامه‌نویسی curly-bracket می‌شناسند، توابع کلاس اول (first-class) و شی‌گرایی مبتنی بر prototype هم از دیگر مبناهای این زبان است.

براساس Statista، در حدود ۶۹% از توسعه‌دهندگان جهان از زبان JavaScript استفاده می‌کنند و ۵% دیگر دوست دارند این زبان را فرابگیرند. این گزارش نشان می‌دهد این زبان در اواخر سال ۲۰۱۹ محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی جهان بوده است.

PHP

کلمه PHP مخفف عبارت Hypertext Preprocessor است، همچنین باید گفت این زبان اسکریپت‌نویسی، open source است و در توسعه بک‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زبان در سال ۱۹۹۴ که توسط Rasmus Lerdorf ساخته‌شد و توسط جهان شناخته‌شد. بر اساس نظرسنجی the W3Tech، حدود ۷۹% از تمام وبسایت‌ها از PHP استفاده می‌کنند. در این بین کمپانی‌های مشهوری مانند Facebook, Wikipedia و همچنین WordPress وجود دارند.

JavaScript: 0 - PHP: 0

عملکرد و سرعت

JavaScript

زبان جاوااسکریپت، رویداد محور، تک نخی (single-threaded) و از مدل non-blocking I/O استفاده می‌کند. ماهیت نامتقارن Node.js آن را قادر می‌سازد، قطعه‌ای از کد، بدون انتظار برای اجرای برخی توابع دیگر، اجرا شود.

با تشکر از این قابلیت جاوااسکریپت که باعث پایین آمدن latency برنامه می‌شود، این زبان برای برنامه‌های استریم مناسب است. سرعت Node.Js با موتور V8 افزایش یافته، اتصال به سرور ثبات بالاتری پیدا کرده و عملکرد callback بهینه‌تر شده است.

PHP

این زبان را بر اساس اجرای چند نخی (multi-threaded) و مدل اجرایی blocking I/O می‌شناسند. برخلاف زبان JavaScript، این زبان ماهیت متقارن (synchronous) دارد. خط دوم کد در PHP تا زمان اجرای خط اول، نمی‌تواند اجرا شود، که این امر بسیار کندتر از JavaScript است.

برخی می‌گویند با اینکه PHP از نظر سرعت در مقابل JavaScript شکست می‌خورد ولی در مقابل، زبان PHP پایدارتر است. اما این گفته‌ها مبهم هستند و اثبات نشده‌اند.

در این بخش از نظر عملکرد و سرعت، جاوااسکریپت پیشی می‌گیرد.

JavaScript: 1 - PHP: 0

قابلیت توسعه

JavaScript

جاوا اسکریپت را می‌توان با HTML، XML و Ajax ترکیب کرد.

چندین فریم‌‌ورک بزرگ جاوااسکریپتی وجود دارد، ولی مداوما فریم‌ورک‌های جدید ساخته می‌شوند. مشهورترین فریم‌ورک‌های JavaScript را می‌توان Vue، Angular و React نام برد. اما آینده روشنی هم در انتظار فریم‌ورک Svelte است.

همچنین در بخش بک‌اند، فریم‌ورک‌ Node.js وجود دارد. در انتخاب فریم‌ورک بک‌اند شما باید سرعت، هزینه توسعه، عملکرد و سایر کیفیت‌های فنی را در نظر بگیرید زیرا آن‌ها آینده برنامه‌ شما را تعیین می‌کنند.

درمورد پکیج منجیرها باید گفت، Node.js با NPM (Node Package Manager) بصورت از پیش نصب شده ارائه می‌شود.

PHP

این زبان فقط با HTML ادغام می‌شود.

احتمالا بزرگترین مزیت PHP، وجود CMS‌هایی مانند WordPress یا Drupal است. همچنین با فناوری‌هایی مانند LAMP یا MySQL و PostgreSQL در سرور می‌توانید PHP را گسترش دهید.

دو پکیج منیجر برای PHP وجود دارد، PEAR یا بهتر است بگوییم (PHP Extension and Application Repository) که یک کتابخانه از کد‌های Open Source زبان PHP است و Composer که وابستگی‌های برنامه شما را مدیریت می‌کند.

به صورت کلی، در این بخش JavaScript فرصت‌های بیشتری در اختیار شما برای توسعه برنامه‌تان قرار می‌دهد. پس برنده این بخش هم JavaScript است.

JavaScript: 2 - PHP: 0

عمومیت

هردو زبان‌ها cross-platform هستند و در توسعه‌وب نقش آفرین بوده‌اند و هردو آن‌ها را می‌توان در توسعه برنامه‌های موبایل استفاده کرد.

JavaScript

بزرگترین مزیت JavaScript نسبت به PHP در این واقعیت نهفته است که جاوا اسکریپت یک زبان توسعه full-stack است. همانطور که قبلا هم گفتیم، بعضی‌ها فکر می‌کنند که از این زبان فقط در توسعه فرانت‌اند استفاده می‌شود، اما این کاملا غلط است. شما می‌توانید برنامه وب یا موبایلی خود را کاملا با این زبان توسعه دهید.

PHP

شما از این زبان فقط در توسعه بک‌اند می‌توانید استفاده کنید. شما برای توسعه برنامه‌های خود نیاز دارید علاوه بر نحوه کدنویسی HTML و CSS یک زبان دیگر را هم یادبگیرید که جابجایی بین زبان‌ها نه ساده است و نه کارآمد.

با توجه به اینکه زبان JavaScript یک زبان full-stack محسوب می‌شود، در این مرحله هم امتیاز را به این زبان می‌دهیم.

JavaScript: 3 - PHP: 0

جامعه برنامه‌نویسی

JavaScript

بر اساس گزارش‌های stackshare.io اصلی‌ترین دلیل کاربران برای استفاده از زبان JavaScript استفاده آن در هر دو بخش، فرانت-اند و بک‌اند، شهرت این زبان و توسعه پذیری آن است.

از این زبان در Netflix, LinkedIN, Trello, Uber, Airbnb, Instagram, eBay, NASA و Medium استفاده می‌شود.

بیشتر فریم‌ورک‌های این زبان برخلاف خود جاوااسکریپت، open source هستند.

همچنین JavaScript با داشتن 20% از pull request در گیت‌هاب مشهورترین زبان دنیای open source محسوب می‌شود.

PHP

Stackshare.io نشان می‌دهد که محبوب‌ترین مزایای PHP، داشتن جامعه بزرگ برنامه‌نویسی، منبع باز بودن و سادگی استقرار برنامه‌های ساخته شده توسط این زبان است.

این زبان توسط شرکت‌هایی مانند Facebook، Lyft، Wikipedia، Slack، Tumblr و 9GAG استفاده می‌شود.

کدهای زبان PHP، منبع باز هستند که این زبان را انعطاف پذیر و قابل تنظیم‌تر می‌کند. در گیت‌هاب، با حدود ۵% از pull request‌ها، این زبان درجایگاه ۸ام قرار گرفته است.

هردوزبان جامعه بزرگی دارند و مورد حمایت شرکت‌های بزرگی نیز هستند. پس در این بخش هر دو زبان امتیاز مورد نظر را کسب می‌کنند.

JavaScript: 4 - PHP: 1

پیچیدگی یادگیری

JavaScript

راه‌اندازی JavaScript، یا به عبارتی همان Node.js، برای سمت‌سرور چندان پیچیده نیست. اما از PHP مشکل‌تر است. یک توسعه دهنده تازه‌کار این زبان باید دانش بیشتری نسبت به یک توسعه دهنده تازه‌کار PHP داشته باشد.

با‌این‌حال، تلاش شما برای یادگیری جاوااسکریپت کاملاً تضمین شده است. از آنجا که جاوااسکریپت فراگیرتر از PHP هست و یادگیری آن ارزش بسیار بیشتری دارد.

PHP

برای شروع یادگیری زبان PHP بسیار آسان تر از زبان JavaScript است، همچنین برای پیکربندی سرور تنها نیاز به یک فایل با پسوند .php داریم که در آن تگ <?php ?> قرار داشته باشد و به همین سادگی می‌توانید کدهای خود را بین تگ قرار دهید و خروجی را در پنجره مرورگر ببینید. درک خصوصیات این زبان مانند مقادیر بازگشتی یا توابع متناقض بسیار ساده‌تر از درک خصوصیات زبان JavaScript است.

PHP به دلیل سادگی یادگیری‌اش یک امتیاز کسب می‌کند و برای توسعه‌دهندگان تازه‌کار راحت‌تر است.

JavaScript: 4 - PHP: 2

نحوه برنامه‌نویسی (Syntax)

نحوه برنامه‌نویسی در هر زبان، صرفاً ترجیح شخصی است. بنابراین، هیچکدام از زبان‌ها در این مورد امتیازی کسب نمی‌کنند.

با‌این‌حال، یک مقایسه درباره قوائد دستوری JavaScript و PHP انجام می‌دهیم، چرا که شما در این مرحله فکر می‌کنید “خب چه زبانی یاد بگیرید“. شاید برخی از خصوصیات یک زبان خاص برای شما بهتر عمل کند و به این ترتیب انتخاب خود را انجام دهید.

• PHP و JavaScript هر دو از براکت‌های گوناگونی، از جمله براکت‌های فرفری ‘{ }’‌، گرد ‘( )’ و مربع ‘[ ]’ استفاده می‌کنند.
• در PHP و JavaScript، متغیرها تغییر پذیرند (می‌توانید آن‌ها را از یک نوع تعریف کنید و در زمان لازم نوع آن را تغییر دهید.) و همچنین می‌توانید با با عملگر مخصوص هر زبان نوعشان را بررسی کنید: typeof در جاوااسکریپت و gettype در PHP.
• در هر دو زبان، شمارش آرایه‌ها با “0” شروع می‌شوند.
• حلقه for() در هر دو زبان PHP و JavaScript عملکرد یکسانی دارد، تفاوت فقط در نحوه تعریف متغییر داخل براکت‌ها است. حلقه foreach() که مختص PHP است، می‌تواند به راحتی به حلقه for() در جاوااسکریپت تبدیل شود.
• در زبان جاوااسکریپت، متغییرها بصورت سراسری هستند مگر اینکه توسط var بصورت محلی تعریف شده باشند. یک متغییر محلی برای همه موارد یک تابع یا زیرمجموعه‌های آن در دسترس است.
• در JavaScript، هم علاوه‌بر هم الحاق با “+” انجام می‌شود.
• زبان JavaScript در متغییرها و توابع به کوچک یا بزرگ بودن حروف حساس است.
• در JavaScript هیچ آرایه اشتراکی (مقادیر کلیدی مشترک) وجود ندارد و شما باید بجای آن از رشته‌های JSON استفاده کنید.
• در JavaScript، آرایه‌ها و شیء‌ها بسیار مشابه و اغلب قابل تعویض هستند. یک شیء را می‌توان به عنوان یک آرایه نیز ارجاع داد.
• در JavaScript، موارد درون شیء‌ها با توقف کامل “.” ارجاع می‌شوند.
• PHP از علامت “$” برای تعریف متغییرها استفاده می‌کند، در حالی که در JavaScript چنین علامتی وجود ندارد. همه متغیرها بصورت پیش فرض محلی هستند مگر اینکه با global تعریف شوند. متغییر محلی در زیرمجموعه‌ها در دسترس نخواهد بود، مگر اینکه آنرا در یک آرگومان تصدیق کنید.
• در PHP، اضافه کردن با “+”، و الحاق با “.” انجام می‌شود.
• PHP فقط در متغییرها به بزرگی و کوچکی حروف حساس است.
• در PHP هر دو آرایه‌های عددی (numeric) و اشتراکی (associative) وجود دارد.
• در PHP، آرایه‌ها و شیء‌ها باهم متفاوت هستند و نحوه کدنویسی آن‌ها هم متفاوت است.
• در PHP، موارد درون شیء‌ها با فلش “->” ارجاع داده می‌شوند.

این‌ها برخی از اساسی‌ترین تفاوت‌هایی است که باید درباره این زبان‌ها بدانید.

هیچ یک از زبان‌ها در اینجا امتیازی کسب نمی‌کنند، زیرا دستور زبان یک ترجیح شخصی است.

PHP: 2 - JavaScript: 4

برنامه‌هایی که این زبان‌ها برایشان مناسب است

JavaScript

JavaScript می‌تواند برای توسعه هر دو قسمت فرانت‌اند و بک‌اند در هر نوع نرم‌افزار، از جمله بازی‌های سه بعدی، AR / VR، محصول‌های IoT و غیره مورد استفاده قرار گیرد.

PHP

اگرچه PHP یک زبان برنامه‌نویسی همه منظوره است، اما در درجه اول برای ایجاد صفحه‌های وب پویا استفاده می‌شود. با توجه به در دسترس بودن سیستم‌های مدیریت محتوا مبتنی بر PHP مانند Moodle و WordPress، این زبان بهترین گزینه برای وبلاگ‌ها، سیستم‌های مدیریت یادگیری و وبسایت‌های تجارت الکترونیکی است.

هر زبان از نظر برنامه‌هایی که برای آن‌ها مناسب است، متفاوت است اما نه بهتر و نه بدتر. PHP و JavaScript هر دو زبان‌های جهانی هستند، بنابراین هر دو یک امتیاز کسب می‌کنند.

PHP: 3 - JavaScript: 5

جمع بندی

مقایسه بین PHP و JavaScript با نمره 3 به 5 پایان می‌یابد و JavaScript زبان PHP را شکست می‌دهد.

هر دو زبان از نظر جامعه پشتیبانی، توسعه‌پذیری و برنامه‌هایی که برای آن‌ها مناسب است، نسبتاً خوب هستند. جاوااسکریپت مطمئنا از نظر سرعت و جهانی بودن کارایی بیشتری دارد. در همین حال، از نظر پیچیدگی یادگیری و همچنین دستور زبان ازPHP شکست می‌خورد، ولی همانطور که نتیجه گرفتیم، موضوع فقط ترجیح شخصی است.

فقط بخاطر داشته باشید – این بدان معنی نیست که JavaScript و Node.js به طور خاص همیشه بهترین انتخاب هستند – این بستگی به شما و پروژه شما دارد.

Node.js را انتخاب کنید:

• اگر قصد دارید یک برنامه تک صفحه‌ای (Single Page Application) ایجاد کنید،
• اگر قصد دارید یک برنامه real-time مانند سرویس پخش زنده یا پیام رسان بسازید،
• اگر قصد دارید یک پروژه بزرگ با حجم داده‌های سنگین بسازید،
• اگر از JavaScript برای توسعه فرانت‌اند استفاده می‌کنید.

PHP را انتخاب کنید:

• اگر می‌خواهید یک وبلاگ یا یک وبسایت تجارت الکترونیکی توسعه دهید،
• اگر در حال حاضر از برخی از فناوری‌های LAMP استفاده می‌کنید.

منبع: https://www.freecodecamp.org/news/php-vs-javascript-which-technology-will-suit-your-business-better