Cloud as a Service چیست؟

رایانش ابری در سال‌های اخیر ساختار سنتی استفاده از فناوری را متحول کرده و شیوه‌ای منعطف، مقیاس‌پذیر و مقرون‌ به‌ صرفه برای تأمین منابع محاسباتی در اختیار کسب‌ و کارها قرار داده است. مدل “Cloud as a Service” قلب این تحول است؛ مدلی که با ارائه خدماتی همچون نرم‌افزار، پلتفرم و زیرساخت به‌ صورت درخواستی و بر پایه پرداخت به‌ازای مصرف، وابستگی به سخت‌افزارهای محلی را از میان برداشته و سرعت نوآوری را بالا برده است.
در این مقاله، به‌طور جامع مفهوم Cloud as a Service را بررسی می‌کنیم، انواع سرویس‌های آن را توضیح می‌دهیم، مدل‌های استقرار را معرفی می‌کنیم و در نهایت چالش‌ها، مزایا و کاربردهای واقعی آن را مرور خواهیم کرد تا تصویر روشنی از نقش این فناوری در آینده‌ی سازمان‌ها ارائه شود.

آنچه در ادامه خواهید خواند:

• Cloud as a Service چیست؟
• انواع سرویس‌های ابری
• اصول کلیدی ارائه‌دهندگان خدمات ابری
• مدل‌های استقرار در Cloud as a Service
• چالش‌ها و ملاحظات مهم
• نتیجه‌گیری
• سوالات متداول

Cloud as a Service چیست؟

“Cloud as a Service” یعنی: شرکت‌های ارائه‌ دهنده سرویس‌های ابری، منابعی مثل سرور، فضا، نرم‌افزار و ابزارهای مختلف را از طریق اینترنت در اختیار شما می‌گذارند.
و دیگر لازم نیست خودتان سخت‌افزار بخرید یا نرم‌افزاری نصب کنید؛ هر زمان که به یک منبع نیاز داشتید، همان لحظه از با اتصال به اینترنت میتوانید نیاز خود را بر طرف کنید و فقط همان مقدار که استفاده کرده‌اید پول می‌دهید(Pay-as-you-go).

ارائه‌دهندگان خدمات ابری سه نوع اصلی سرویس را عرضه می‌کنند تا نیازهای متنوع سازمان‌ها را پوشش دهند:

• نرم‌افزار به‌عنوان سرویس (SaaS)
• پلتفرم به‌عنوان سرویس (PaaS)
• زیرساخت به‌عنوان سرویس (IaaS)

۵ اصل کلیدی ارائه‌ دهندگان خدمات ابری

به‌منظور بهبود تجربه کاربران و ساده‌سازی عملیات، ارائه‌ دهندگان خدمات ابری در عرضه‌ی سرویس‌های خود از پنج اصل بنیادین پیروی می‌کنند:

تجمیع منابع (Resource Pooling)
ارائه‌ دهندگان ابری مجموعه‌ای مشترک از منابع محاسباتی را نگه‌داری می‌کنند که به‌ صورت پویا و متناسب با میزان تقاضا، بین چندین مصرف‌کننده تخصیص داده می‌شود.

کشش‌پذیری سریع (Rapid Elasticity)
منابع می‌توانند به‌سرعت و بر اساس نیازهای متغیر افزایش یا کاهش یابند؛ قابلیتی که به کسب‌ و کارها اجازه می‌دهد بدون اختلال، خود را با بارهای کاری متغیر تطبیق دهند.

تخصیص خودکار منابع (Self-Service Provisioning)
خدمات ابری مدیریت‌ شده این امکان را فراهم می‌کنند که کاربران بدون دخالت نیروی انسانی، منابع محاسباتی موردنیاز خود را به‌صورت مستقل ایجاد، مدیریت و استفاده کنند.

سرویس مبتنی بر اندازه‌گیری (Measured Service)
سیستم‌های ابری از طریق مکانیزم‌های اندازه‌گیری، مصرف منابع را به‌ صورت خودکار کنترل و بهینه‌ سازی می‌کنند. این شفافیت امکان پیاده‌ سازی مدل‌های قیمت‌گذاری مبتنی بر میزان مصرف را فراهم می‌سازد.

دسترسی گسترده از طریق شبکه (Broad Network Access)
خدمات و منابع ابری از طریق اینترنت در دسترس هستند و کاربران می‌توانند تقریباً از هر دستگاهی که به شبکه متصل است مانند تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها، لپ‌تاپ‌ها یا رایانه‌های رومیزی با صرف‌ نظر از سیستم‌ عامل یا بستر سخت‌افزاری، به این منابع دسترسی داشته باشند.

نرم‌افزار به‌عنوان سرویس (Software as a Service | SaaS)

SaaS یک مدل ارائه نرم‌افزار است که در آن برنامه‌های کاربردی از طریق اینترنت در اختیار کاربران قرار می‌گیرند و نیاز به نصب محلی و نگه‌داری مداوم نرم‌افزار را از بین می‌برد.

در این مدل، ارائه‌دهنده خدمات ابری وظیفه میزبانی و مدیریت نرم‌افزارها و زیرساخت‌های مرتبط با آن‌ها، سیستم‌عامل‌ها، سخت‌افزار و به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری را بر عهده دارد. کاربران معمولاً از طریق مرورگرهای وب یا کلاینت‌های سبک به این نرم‌افزارها دسترسی پیدا می‌کنند و هزینه استفاده نیز اغلب به‌ صورت اشتراکی یا پرداخت به‌ازای مصرف محاسبه می‌شود.

موارد استفاده SaaS

راهکارهای SaaS در صنایع و سناریوهای مختلفی به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ از جمله برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)، خدمات مشتری، مدیریت منابع انسانی و مدیریت پروژه. برای مثال، کسب‌وکارها می‌توانند از پلتفرم‌های CRM مبتنی بر SaaS مانند Salesforce برای بهینه‌سازی فرایندهای فروش، مدیریت داده‌های مشتری و بهبود تجربه مشتریان استفاده کنند.

مزایای SaaS

• کاهش هزینه‌های اولیه و هزینه‌های جاری نگه‌داری
• به‌روزرسانی‌ها و وصله‌های امنیتی خودکار، که دسترسی همیشگی به جدیدترین نسخه‌ها را تضمین می‌کند
• افزایش دسترس‌ پذیری و تسهیل همکاری تیمی
• مقیاس‌ پذیری متناسب با نیازهای متغیر کسب‌ و کار و کاربران

زیرساخت به‌عنوان سرویس (Infrastructure as a Service | IaaS)

IaaS یک مدل خدمات ابری است که منابع محاسباتی مجازی‌ سازی‌ شده مانند ماشین‌های مجازی (VM)، فضای ذخیره‌سازی، شبکه و سایر اجزای زیرساخت ابری را ارائه می‌دهد. در این مدل، ارائه‌دهندگان خدمات ابری این منابع را به‌صورت درخواستی عرضه می‌کنند و به مشتریان اجازه می‌دهند بدون سرمایه‌گذاری روی سخت‌افزار فیزیکی، زیرساخت محاسباتی موردنیاز خود را اجاره کرده و در صورت نیاز آن را مقیاس‌ دهند.

موارد استفاده IaaS

راهکارهای IaaS توسط سازمان‌ها در اندازه‌ها و صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از پلتفرم‌هایی مانند لیارا، برنامه‌های سفارشی ایجاد و مستقر کنند، وب‌سایت میزبانی کنند یا برنامه‌ها و سرویس‌هایی که روی سرورهای داخلی سازمان اجرا می‌شوند را به فضای ابری منتقل نمایند. IaaS همچنین بستری برای پیاده‌سازی معماری‌های ابر ترکیبی (Hybrid Cloud) و چندابری (Multi-Cloud) فراهم می‌کند و به سازمان‌ها امکان می‌دهد زیرساخت خود را میان چند ارائه‌ دهنده ابری و مراکز داده محلی توزیع کنند.

مزایای IaaS

• انعطاف‌ پذیری بالا در تخصیص یا حذف سریع منابع متناسب با تقاضا
• صرفه‌ جویی در هزینه از طریق حذف سرمایه‌ گذاری‌های سنگین روی سخت‌افزار و مراکز داده
• دسترسی جهانی و تجمیع منابع در مناطق جغرافیایی مختلف
• راهکارهای قدرتمند بازیابی از بحران و پشتیبان‌گیری داده‌ها
• بهبود بهره‌وری منابع و کاهش هزینه‌های عملیاتی

با پلتفرم لیارا سرور مجازی ابری خود را تهیه کرده و هزینه‌ی آن را آسان و به صورت ساعتی پرداخت کنید.
✅زیر ساخت مناسب✅ راه‌اندازی آسان✅ کیفیت بالا و مطمئن
خرید سرور مجازی ابری

پلتفرم به‌عنوان سرویس (Platform as a Service | PaaS)

PaaS یک محیط ابری برای توسعه، استقرار و مدیریت نرم‌افزار فراهم می‌کند. در این مدل، ارائه‌دهندگان خدمات ابری یک پلتفرم جامع شامل سیستم‌عامل‌ها، زبان‌های برنامه‌نویسی، پایگاه‌های داده، وب‌سرورها و ابزارهای توسعه را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. توسعه‌دهندگان می‌توانند بدون نیاز به مدیریت زیرساخت‌های زیربنایی، برنامه‌های ابری محلی را ایجاد، اجرا و مقیاس‌دهی کنند.

موارد استفاده PaaS

راهکارهای PaaS به‌طور گسترده توسط تیم‌های توسعه نرم‌افزار، استارتاپ‌ها و سازمان‌های بزرگ استفاده می‌شوند؛ به‌ویژه زمانی که هدف، افزایش سرعت تحویل نرم‌افزار و بهره‌وری توسعه‌دهندگان باشد. برای نمونه، یک استارتاپ می‌تواند با استفاده از پلتفرم لیارا بدون درگیر شدن با تخصیص سرور یا برنامه‌ریزی ظرفیت، اپلیکیشن‌های وب خود را توسعه و منتشر کند.

مزایای PaaS

• چرخه‌های سریع توسعه و استقرار نرم‌افزار
• مقیاس‌پذیری خودکار و قابلیت توازن بار (Load Balancing)
• محیط‌ها و ابزارهای توسعه یکپارچه برای ساده‌سازی گردش کار
• پشتیبانی از زبان‌ها و فریم‌ورک‌های برنامه‌نویسی متنوع

توضیح کامل و تخصصی PaaS
PaaS چیست؟

مدل‌های استقرار Cloud as a Service

سازمان‌ها هنگام استفاده از Cloud as a Service می‌توانند یکی از چند مدل استقرار را انتخاب کنند که هرکدام ویژگی‌ها و ملاحظات خاص خود را دارند. مدل‌های اصلی شامل ابر عمومی (Public Cloud)، ابر خصوصی (Private Cloud)، ابر ترکیبی (Hybrid Cloud) و چندابری (Multi-Cloud) هستند.

ابر عمومی (Public Cloud)

در مدل ابر عمومی، منابع و خدمات محاسباتی توسط ارائه‌ دهندگان شخص ثالث مالکیت و مدیریت می‌شوند و از طریق اینترنت ارائه می‌گردند. این منابع میان چندین مشتری به‌اشتراک گذاشته می‌شوند و در نتیجه، مقیاس‌پذیری بالا و صرفه اقتصادی ایجاد می‌شود.

ابر خصوصی (Private Cloud)

ابر خصوصی به محیط رایانش ابری اختصاصی یک سازمان اشاره دارد. زیرساخت معمولاً به‌صورت درون‌ سازمانی یا در یک مرکز داده خصوصی میزبانی شده و توسط تیم IT سازمان مدیریت می‌شود. ابرهای خصوصی در مقایسه با ابرهای عمومی، کنترل، امنیت و قابلیت سفارشی‌سازی بیشتری ارائه می‌دهند.

ابر ترکیبی (Hybrid Cloud)

مدل ابر ترکیبی، ترکیبی از ابر عمومی و خصوصی است. در این رویکرد، سازمان می‌تواند برخی بارهای کاری را روی ابر عمومی اجرا کند و در عین حال، برنامه‌های حساس یا حیاتی را در محیط ابر خصوصی خود نگه دارد. این مدل امکان جابه‌جایی بارهای کاری و مدیریت انعطاف‌ پذیر منابع را میان محیط‌های مختلف ابری فراهم می‌کند.

چندابری (Multi-Cloud)

در مدل چندابری، سازمان‌ها به‌صورت هم‌زمان از چند سرویس ابر عمومی متعلق به ارائه‌ دهندگان مختلف استفاده می‌کنند. این رویکرد از وابستگی به یک فروشنده خاص جلوگیری کرده، امکان بهره‌ گیری از مزیت‌های هر ارائه‌دهنده را فراهم می‌کند و دسترس‌پذیری و افزونگی بالاتری ایجاد می‌نماید.

چالش‌ ها و ملاحظات

با وجود مزایای قابل‌توجه مدل Cloud as a Service، سازمان‌ها باید به برخی چالش‌ها و ملاحظات کلیدی توجه داشته باشند.

امنیت و انطباق‌پذیری (Compliance)

با واگذاری داده‌های حساس و بارهای کاری حیاتی به ارائه‌ دهندگان ابری، اطمینان از رعایت استانداردهای امنیتی، رمزنگاری داده‌ها، انطباق با الزامات قانونی و مقررات صنعتی اهمیت بالایی دارد. حفظ حریم خصوصی داده‌ها و حاکمیت داده (Data Sovereignty) به‌ویژه برای سازمان‌های چندملیتی، یک دغدغه جدی محسوب می‌شود.

وابستگی به فروشنده (Vendor Lock-in)

مهاجرت برنامه‌ها و داده‌ها بین ارائه‌ دهندگان مختلف می‌تواند به دلیل ابزارها، APIها و سرویس‌های اختصاصی پیچیده باشد. استارتاپ‌ها و سازمان‌ها باید پیش از انتخاب ارائه‌دهنده، گزینه‌ها را به‌دقت ارزیابی کنند تا ریسک وابستگی بلندمدت کاهش یابد.

نیروی انسانی متخصص

پذیرش موفقیت‌آمیز رایانش ابری نیازمند نیروی انسانی ماهر است. سازمان‌ها باید روی آموزش و ارتقای مهارت تیم‌های IT خود سرمایه‌گذاری کنند تا بتوانند منابع ابری را به‌صورت ایمن و بهینه مدیریت کنند. همکاری با ارائه‌دهندگان ابری و استفاده از سرویس‌های مدیریت‌شده می‌تواند شکاف مهارتی را کاهش دهد.

بهینه‌ سازی هزینه‌ها

هرچند رایانش ابری می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها شود، اما بدون پایش دقیق مصرف منابع، احتمال ایجاد هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده وجود دارد. رصد مداوم استفاده از ماشین‌های محاسباتی، فضای ذخیره‌سازی، میزان انتقال داده و قابلیت‌های جانبی سرویس‌ها برای جلوگیری از تجاوز از بودجه ضروری است.

نتیجه‌ گیری

مدل Cloud as a Service با تغییر رویکرد سازمان‌ها نسبت به تأمین و مصرف زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، رایانش ابری را به یکی از ارکان اصلی تحول دیجیتال تبدیل کرده است. این مدل با ارائه منابع محاسباتی به‌صورت درخواستی و مبتنی بر مصرف، به کسب‌ و کارها امکان می‌دهد بدون سرمایه‌ گذاری سنگین روی سخت‌افزار، به انعطاف‌ پذیری، مقیاس‌پذیری و سرعت بالاتر در توسعه و ارائه خدمات دست یابند.
مدل‌های SaaS، PaaS و IaaS هرکدام نیازهای متفاوتی را پوشش می‌دهند و انتخاب صحیح میان آن‌ها، به سطح کنترل موردنیاز، توان فنی تیم و اهداف سازمان بستگی دارد. در نهایت، بهره‌گیری موفق از Cloud as a Service مستلزم توجه هم‌زمان به مسائل امنیتی، مدیریت هزینه‌ها و توسعه مهارت‌های فنی است تا سازمان‌ها بتوانند حداکثر ارزش را از این الگو استخراج کنند.

سوالات متداول

۱. تفاوت اصلی Cloud as a Service با رایانش سنتی چیست؟

در رایانش سنتی، سازمان‌ها ملزم به خرید، نصب و نگه‌داری سخت‌افزار و نرم‌افزار در محل هستند، در حالی‌که Cloud as a Service منابع را به‌صورت درخواستی و از طریق اینترنت ارائه می‌دهد و هزینه‌ها بر اساس میزان مصرف محاسبه می‌شود.

۲. کدام مدل سرویس ابری برای استارتاپ‌ها مناسب‌تر است؟

اغلب استارتاپ‌ها از SaaS و PaaS بهره می‌برند، زیرا این مدل‌ها نیاز به مدیریت زیرساخت را کاهش داده و امکان تمرکز بر توسعه محصول و ورود سریع‌تر به بازار را فراهم می‌کنند.

۳. آیا Cloud as a Service از نظر امنیت قابل اعتماد است؟

ارائه‌دهندگان معتبر خدمات ابری استانداردهای امنیتی پیشرفته‌ای مانند رمزنگاری داده‌ها، کنترل دسترسی و گواهی‌های انطباق را پیاده‌سازی می‌کنند. با این حال، مسئولیت امنیت به‌صورت مشترک میان ارائه‌دهنده و سازمان مصرف‌کننده تقسیم می‌شود.

۴. چگونه می‌توان از وابستگی به یک ارائه‌دهنده ابری جلوگیری کرد؟

استفاده از معماری‌های چندابری (Multi-Cloud)، استانداردهای متن‌باز و طراحی قابل‌انتقال برنامه‌ها می‌تواند ریسک Vendor Lock-in را کاهش دهد.

۵. آیا استفاده از Cloud as a Service همیشه باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود؟

در صورت مدیریت صحیح منابع، این مدل می‌تواند مقرون‌به‌صرفه باشد؛ اما بدون پایش و بهینه‌سازی مصرف، هزینه‌ها ممکن است افزایش یابند. به همین دلیل، مانیتورینگ مداوم و سیاست‌های بهینه‌سازی هزینه اهمیت بالایی دارند.