معماری Multi-Tenancy، مزایا و کاربردها در دنیای دیجیتال

نسرین شریفی
۸ بهمن ۱۴۰۳

تصور کنید یک ساختمان بزرگ دارید که هر طبقه آن متعلق به مستاجری متفاوت است. هر مستاجر فضای خودش را دارد، اما ساختمان، امکاناتی مانند برق و آب را به صورت مشترک ارائه می‌دهد. معماری چند مستاجری (Multi-Tenancy) در دنیای نرم افزار نیز چنین مفهومی را دنبال می‌کند.

در این مدل، یک نسخه از نرم‌افزار به چندین مشتری خدمات ارائه می‌دهد، در حالی که داده ها و تنظیمات هر مشتری کاملا جدا و امن نگهداری می‌شوند. این رویکرد، به ویژه در خدمات ابری مانند SaaS، باعث کاهش هزینه ها و افزایش مقیاس پذیری شده و سازمان ها را قادر می‌سازدبا سرعت بیشتری به نیاز های کاربران پاسخ دهند.

Multi-Tenancy با بهینه سازی منابع و ارائه خدمات اقتصادی، به ستون اصلی نرم‌افزارهای مدرن و خدمات ابری تبدیل شده است. با لیارا همراه باشید تا بتوانید با این مفهوم بهتر آشنا شوید.

Multi-Tenancy یا چند مستاجری چیست؟

چند مستاجری یا Multi-Tenancy نوعی معماری نرم افزاری است که در آن یک نسخه از نرم‌افزار به صورت همزمان به چندین مشتری، که به آن ها مستاجر گفته می‌شود، خدمات ارائه می‌دهد. در این مدل، مستاجران می‌توانند برخی بخش های نرم‌افزار، مانند رنگ رابط کاربری یا تنظیمات تجاری، را مطابق نباز خود شخصی سازی کنند؛ با این حال، تغییر در کد نرم افزار برای آن ها ممکن نیست.

این معماری به گونه ای طراحی شده است که یک نسخه از نرم‌افزار بر بروی یک سرور اجرا شده و به صورت همزمان به چندین مستاجر خدمات ارائه می‌دهد. هر چند مستاجران از لحاظ فیزیک در یک محیط مشترک قرار دارند، اما داده ها و تنظیمات آن ها به صورت کاملا منطقی از یکدیگر جدا شده است.

نرم افزار های Multi-Tenancy امکاناتی مانند اشتراک گذاری کاربران، رابط ها، قوانین و طرح بندی های پایگاه داده را فراهم می‌کنند. در عین حال، مستاجران می‌توانند تا حدی قوانین و برخی از طرح بندی ها را متناسب ببا نیاز های خود تغییر دهند. این معماری، کارایی بالا، مقیاس پذیری و صرفه‌جویی در هزینه ها را برای ارائه دهندگان و کاربران تضمین می‌کند.

چرا Multi-Tenancy اهمیت دارد؟

چند مستاجری یا Multi-Tenancy یک مفهوم قدیمی است که به دوران معماری های رایانه های مرکزی باز‌می‌گردد، جایی که چندین برنامه و کاربر از سخت افزار مشترک استفاده می‌کردند. با پیشرفت فناوری های مجازی سازی، این امکان فراهم شده که سخت افزار ها میان چند نرم‌افزار مانند ماشین مجازی به شتراک گذاشته شوند و این مدل در مراکز داده و زیر ساخت های میزبانی شده محبوبیت زیادی پیدا کرده است.

در حال حاضر، چند مستاجری به ویژه در دنیای رایانش ابری اهمیت ویژه ای دارد. در محیط های ابری عمومی و خصوصی، چندین کاربر از یک سرور مشترک استفاده می‌کنند، اما هر کدام فضای منطقی و ایمن خود را برای ذخیره سازی داده ها و اجرای برنامه ها دارند. این معماری نه تنها به مقیاس پذیری کمک می‌کند، بلکه هزینه ها را کاهش داده و به‌روزرسانی و نگهداری سیستم ها را برای سازمان ها سریع تر و آسان تر می‌کند.

چند مستاجری امروزه به استانداردی در فضای رایانش ابری تبدیل شده است که به سازمان ها این امکان را می‌دهد تا منابع خود را بهینه تر مدیریت کرده و بازگشت سرمایه بهتری داشته باشند.

همچنین بخوانید: سرور مجازی یا VPS چیست؟

همینطور بخوانید: سرور ابری چیست؟

انواع معماری های Multi-Tenancy

یه مدل اصلی معماری چند مستاجری وجود دارد که هر کدام ویژگی ها و هزینه های خاص خود را دارند.

1. یک برنامه، یک پایگاه داده

در این مدل، همه مستاجران از یک پایگاه داده مشترک استفاده می‌کنند. این ساده‌ترین نوع معماری است و هزینه برای مستاجران دارد زیرا منابع به صورت مشترک استفاده می‌شود. اما ممکن است هزینه های عملیاتی بالاتر باشد و عملکرد تحت تاثیر مستاجران دیگر قرار گیرد.

2. یک برنامه، چند پایگاه داده

در این مدل، یک برنامه واحد با چند پایگاه داده مجزا برای هر مستاجر عمل می‌کند. این مدل مقیاس پذیری کمتری دارد و هزینه و سربار بیشتری به همراه می‌آورد، اما برای زمانی که داده های مستاجران باید به صورت جداگانه پردازش شوند مفید است. همچنین، اثرات منفی همسایگان پر سر و صدا را کاهش می‌دهد.

3. چند برنامه، چند پایگاه داده

در این مدل، هر مستاجر داده های خود را در پایگاه داده مخصوص به خود نگهداری می‌کند. این مدل پیچیده ترین و پرهزینه ترین نوع معماری است، اما از نطر امنیت و جداسازی داده بسیار قوی است و مستاجران به صورت کامل از هم جدا می‌شوند.

مزایا و معایب چند مستاجری

معماری Multi-Tenancy دارای مزایا و معایب متعددی است که تأثیرات مختلفی بر عملکرد و هزینه‌ها دارد. در ادامه، این مزایا و معایب به‌صورت کامل‌تر بررسی شده‌است.

مزایا Multi-Tenancy

• هزینه کمتری نسبت به معماری های دیگر دارد.
• مدل های قیمت گذاری انعطاف پذیر مثل (پرداخت به اندازه استفاده) را ارائه می‌دهند.
• مستاجران نیازی به نکرانی در مورد بروزرسانی های نرم‌افزار ندارند، زیرا ارائه دهنده این کار را انجام می‌دهد.
• سخت افزاری که داده ها روی آن میزبانی می‌شوند، دغدغه مستاجران نیست.
• ارائه دهندگان فقط باید یک سیستم را مدیریت کنند.
• معماری به راحتی مقیاس پذیر است.

معایب Multi-Tenancy

• برنامه های ارائه شده انعطاف پذیری کمتری نسبت به معماری های تک مستاجری دارند.
• معماری پیچیده تر از تک مستاجری است، زیرا نیاز به مجازی سازی و مدیریت بیشتری برای جداسازی مستاجران دارد.
• برنامه ها به احراز هویت و کنترل دسترسی سخت گیرانه تری نیاز دارند.
• مستاجران ممکن است با پدیده همسایگان پرسروصدا مواجه شوند که باعث کاهش سرعت پاسخگویی می‌شود.
• مشکلات سرور می‌تواند بر چندین کاربر تاثیر منفی بگذارد.

نمونه هایی از Multi-Tenancy

• چند مستاجری سخت افزاری (ماشین های مجازی و کانتینر ها): چندین ماشین مجازی یا کانتینر روی یک سرور مشترک میزبانی می‌شود.
• ابر عمومی: منابع و خدمات مشتریان ارائه می‌شوند، اما هر مشتری فضای منطقی جداگانه ای دارد.
• ابر خصوصی: همان اصول چند مستاجری عمومی اعمال می‌شود، اما مختص به یک سازمان است.
• SaaS (نرم‌افزار بدون سرویس): یک ارائه دهنده نرم‌افزار از یک نسخه از برنامه برای چند مشتری استفاده می‌کند و داده ها به صورت ایمن جدا می‌شوند.
• بدون سرور: کد های مشتری روی زیر ساخت مشترک اجرا و سپس حذف می‌شوند.

مقایسه چند مستاجری و یک مستاجری

در معماری تک مستاجری، هر مشتری نسخه اختصاصی از نرم افزار را دریافت می‌کند و ممکن است به کد منبع دسترسی داشته باشد. این مدل نسبت به چند مستاجر انعطاف پذیری بیشتری دارد و برای نیاز های خاص مانند امنیت یا رعایت مقررات مناسب‌تر است. اما چند مستاجری معمولا هزینه کمتری دارد، بهره‌وری منابع بالاتری دارد و نگهداری آسان تر خواهد بود.

سوالات متداول

در ادامه سوالات متداول درباره معماری چند مستأجری ارائه شده و به آن ها پاسخ داده شده است.

چند مستأجری چیست؟

چند مستأجری یک معماری نرم‌افزاری است که به یک نسخه از برنامه اجازه می‌دهد تا به طور همزمان به چندین مشتری یا مستأجر خدمات دهد، در حالی که هر مستأجر داده‌ها و تنظیمات مخصوص به خود را دارد.

چه مزایایی دارد استفاده از معماری چند مستأجری؟

این معماری به کاهش هزینه‌ها، بهینه‌سازی منابع، مقیاس‌پذیری بهتر و سرعت بالاتر در به‌روزرسانی‌ها کمک می‌کند. همچنین هزینه‌های زیرساختی را کاهش داده و به ارائه‌دهندگان خدمات این امکان را می‌دهد که نرم‌افزار را برای مشتریان متعدد به‌صورت هم‌زمان مدیریت کنند.

معماری چند مستأجری چه تفاوتی با معماری تک‌مستأجری دارد؟

در معماری تک‌مستأجری، هر مشتری یک نسخه اختصاصی از نرم‌افزار را دارد، در حالی که در معماری چند مستأجری، چندین مشتری از یک نسخه مشترک نرم‌افزار استفاده می‌کنند.

آیا داده‌های مستأجران در معماری چند مستأجری امن هستند؟

بله، در معماری چند مستأجری داده‌ها به‌طور منطقی از یکدیگر جدا شده و امنیت و حریم خصوصی هر مستأجر حفظ می‌شود، اگرچه برخی از مدل‌ها نیاز به مدیریت دقیق‌تری برای امنیت دارند.

چه نوع کسب‌وکارهایی می‌توانند از معماری چند مستأجری بهره‌مند شوند؟

کسب‌وکارهایی که نیاز به مقیاس‌پذیری بالا، کاهش هزینه‌های زیرساختی و امکان مدیریت منابع به‌صورت مشترک دارند، به‌ویژه در محیط‌های ابری مانند SaaS، می‌توانند از این معماری بهره‌برداری کنند.

جمع بندی

معماری چند مستاجری به عنوان یک مدل نرم‌افزاری کارآمد در دنیای دیجیتال امروز، نقشی کلیدی در بهینه سازی منابع و کاهش هزینه ها ایفا می‌کند. این مدل به کسب و کار ها این امکان را می‌دهد که یک نسخه از نرم افزار را بین چندین مشتری به اشتراک بگذارد و در عین حال به مقیاس پذیری بالا، به‌رورسانی های سریع و مدیریت منابع دست یابند. همچنین، امنیت داده ها با جداسازی منطقی آن ها بین مستاجران حفظ می‌شود.

در نهایت، استفاده از معماری چند مستاجری به کسب و کار ها کمک می‌کند خدمات مقیاس پذیرتر، اقتصادی تر و به‌روز تر ارائه دهند و به سرعت به تغییرات نیاز های مشتریان پاسخ دهند. ای ویژگی ها معماری چند مستاجری را به یکی از ارکان مهم در توسعه سیستم های ابری نرم‌افزار تبدیل کرده است.