رایانش ابری (Cloud Computing) چیست؟

نرگس سلطانی
۲۸ اسفند ۱۴۰۳

امروزه کمتر کسی را پیدا خواهیم کرد که از فناوری رایانش ابری استفاده نمی‌کند. اما واقعا رایانش ابری چیست و چه کاربردهایی دارد؟! به زبان ساده، این فناوری به معنی استفاده از منابع محاسباتی مانند ذخیره سازی اطلاعات و پردازش داده‌ها از طریق اینترنت است.

رایانش ابری که با اصطلاحاتی همچون پردازش ابری یا محاسبات ابری نیز شناخته می‌شود، به کاربران خود اجازه می‌دهد که بدون نیاز به سخت‌افزار خاصی به نرم‌افزارها و داده‌های خود در هر زمان و مکان دسترسی داشته باشند. رایانش ابری در زندگی روزمره ما هم کاربرد زیادی را دارد که شاید همه شما این کاربرد را ندانید، اما هر کدام از ما به نحوی از رایانش ابری استفاده می‌کنیم. به‌عنوان‌مثال، استفاده از شبکه‌های اجتماعی، ایمیل یا فضای ذخیره‌سازی آنلاین مانند Dropbox همگی نمونه‌هایی از رایانش ابری هستند که افراد از آن‌ها برای ساده‌ترین فعالیت روزمره استفاده می‌کنند. این تکنولوژی نه‌تنها برای افراد، بلکه برای بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌ها نیز تبدیل به یک امر ضروری شده است.

آنچه در ادامه خواهید خواند:

• رایانش ابری چیست؟
• مبانی پایه رایانش ابری
• کاربرد رایانش ابری چیست؟
• تاریخچه رایانش ابری
• مزایا ی رایانش ابری
• معایب رایانش ابری
• روش های استفاده از رایانش ابری
• روش های خدمات در پردازش ابری
• پیش نیازات استفاده از رایانش ابری
• سوالات متداول
• جمع بندی

همین الان، بدون کمترین پیچیدگی، سرور مجازی خودتون رو در کمتر از ۳۰ ثانیه، راه‌اندازی کنید.
✅ عملکرد پایدار ✅ ترافیک نامحدود ✅ هزینه به‌صرفه
خرید سرور مجازی ابری

رایانش ابری چیست؟

رایانش ابری یا پردازش ابری، مدلی از محاسبات است که در آن منابع فناوری اطلاعات مانند سرورها، نرم‌افزارها و ذخیره‌سازی داده‌ها، به صورت آنلاین و از طریق اینترنت در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. این یعنی به جای اینکه شما مجبور به خرید و نگهداری سرورها و تجهیزات فیزیکی باشید، می‌توانید از خدمات ابری استفاده کنید و تنها برای منابعی که مصرف می‌کنید، هزینه‌ای را بپردازید.

مبانی پایه رایانش ابری

1. دسترس‌پذیری از طریق اینترنت: تمامی خدمات و منابع ابری از طریق اینترنت در دسترس هستند و نیازی به حضور فیزیکی یا تجهیزات خاصی را نخواهید داشت.
2. پرداخت بر اساس مصرف: شما فقط به میزان مصرف خود هزینه می‌پردازید، مانند پرداخت هزینه برق مصرفی که دارید.
3. بدون نیاز به زیرساخت‌های فیزیکی: نیازی به خرید یا نگهداری سرور، سخت‌افزار یا ذخیره‌سازی فیزیکی را نخواهید داشت.

رایانش ابری به شما این امکان را می‌دهد که به کارآمد ترین حالت ممکن از منابع فناوری اطلاعات استفاده کنید، در حالی که هیچ نگرانی از مدیریت یا نگهداری آن‌ها را نخواهید داشت.

کاربرد رایانش ابری چیست؟

• ارسال ایمیل از طریق سرویس‌های اینترنتی مانند Gmail یا Outlook.
• ذخیره‌سازی و به اشتراک‌گذاری فایل‌ها از طریق سرویس‌هایی مانند Dropbox , Google Drive , OneDrive.
• استفاده از برنامه‌های کاربردی آنلاین مانند اسنپ، تپسی و نرم‌افزارهای مشابه که بدون نیاز به نصب روی دستگاه شما کار می‌کنند.
• انجام امور بانکی از طریق برنامه‌های موبایلی بانک‌ها که اطلاعات شما را در فضای ابری ذخیره می‌کنند.
• استفاده از نرم‌افزارهای ابری مانند نرم‌افزارهای حسابداری آنلاین، نرم‌افزارهای مدیریت پروژه یا ویرایشگرهای متن ابری مثل Google Docs.

🔶برای ادامه مطالعه و یادگیری: امنیت رایانش ابری | چالش‌ها، تهدیدها و راهکارهای حفاظت از داده‌ها

تاریخچه رایانش ابری

رایانش ابری به تدریج و با گذشت زمان تکامل یافته است. در ابتدا، در دهه‌های 50 تا 70 میلادی، به‌دلیل قیمت بالای رایانه‌ها، امکان استفاده از آن‌ها برای عموم وجود نداشت. در این زمان، ایده اشتراک‌گذاری منابع کامپیوتری برای دسترسی به رایانه‌ها شکل گرفت. در دهه 60 میلادی، با ابداع اشتراک‌زمانی، کاربران قادر به دسترسی از راه دور به کامپیوترها شدند.

در دهه‌های 70 تا 90 میلادی، مفهوم مجازی‌سازی به‌وجود آمد و باعث اشتراک‌گذاری زیرساخت‌ها و منابع به‌صورت مجازی شد. در دهه 90 میلادی، Salesforce اولین نرم‌افزار CRM ابری را عرضه کرد که به‌صورت آنلاین و بدون نیاز به نصب بر روی سیستم‌ها، امکان دسترسی به آن فراهم می‌شد.

از سال 2000 به بعد، رایانش ابری به صورت گسترده‌ای در جهان معرفی شد و قابل استفاده شد. شرکت‌های بزرگی مانند آمازون و گوگل شروع به عرضه نرم‌افزارهای ابری کردند. آمازون در سال 2006 خدمات ابری خود را برای استفاده جهانی ارائه داد و گوگل نیز ابزارهای ابری خود مثل Google Docs , Google Sheets معرفی کرد. این تحولات باعث شد تا رایانش ابری به یکی از ارکان اصلی کسب‌وکارهای امروزی تبدیل شود و حتی در زمان همه‌گیری کرونا نیز استفاده از این فناوری رشد چشمگیری داشته باشد.

مزایای رایانش ابری

هر تکنولوژی و فناوری از مزایا و معایب خاصی برخوردار هستند. اما در این بخش مزایای رایانش ابری خیلی بیشتر از معایب آن است که در ادامه با هر دوی آن‌ها به‌صورت کامل آشنا خواهیم شد.

کاهش هزینه ها

یکی از بزرگ‌ترین مزایای رایانش ابری برای کسب‌وکارها، به‌ویژه شرکت‌های نوپا، صرفه‌جویی در هزینه‌ها است. به جای هزینه‌های بالا برای خرید و نصب زیرساخت‌های فیزیکی، شرکت‌ها می‌توانند تنها برای استفاده واقعی از خدمات ابری هزینه پرداخت کنند. این امکان برای شرکت‌های کوچک و متوسط که دسترسی به منابع گران‌قیمت را ندارند، یک فرصت عالی محسوب می‌شود.

دسترسی آسان و سریع

رایانش ابری محدودیت‌های مکانی و زمانی را برطرف کرده است. کاربران می‌توانند از هر نقطه از دنیا و در هر زمانی به داده‌ها و نرم‌افزارهای خود دسترسی پیدا کنند. تنها چیزی که نیاز دارند یک اتصال اینترنتی است. این قابلیت برای دورکاری و مدیریت فعالیت‌ها از راه دور بسیار مفید است.

نیاز کمتر به نیروی کار تخصصی

در سیستم‌های سنتی، سازمان ها به نیروی انسانی متخصص برای مدیریت زیرساخت‌ها و نگهداری از سیستم‌ها نیاز داشتند. اما در رایانش ابری، این وظایف توسط ارائه‌دهندگان سرویس انجام می‌شود، به این معنی که شرکت‌ها می‌توانند منابع انسانی خود را به بخش‌های کلیدی‌تری اختصاص دهند.

به روز رسانی بدون دردسر

یکی دیگر از مزایای رایانش ابری این است که نرم‌افزارها به‌طور خودکار و بدون نیاز به مداخله از سوی کاربر یا سازمان، به‌روز می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود تا همیشه از آخرین نسخه‌های نرم‌افزارها استفاده کنید و نیازی به هزینه‌های اضافی برای به‌روزرسانی نداشته باشید.

امنیت پیشرفته و مطمئن

زیرساخت‌های ابری توسط شرکت‌های معتبر مدیریت می‌شوند که به‌طور مستمر از داده‌ها پشتیبانی کرده و امنیت آن‌ها را تضمین می‌کنند. این به معنای حفاظت از داده‌ها در برابر خطرات احتمالی و تضمین دسترسی به آن‌ها در شرایط اضطراری است.

اشتراک گذاری داده ها به صورت همزان

رایانش ابری به کاربران این امکان را می‌دهد که به صورت همزمان و از نقاط مختلف با یکدیگر کار کرده و داده‌ها را به اشتراک بگذارند. این ویژگی برای تیم‌ها و سازمان‌ها که نیاز به کار گروهی دارند، بسیار کاربردی و مؤثر خواهد بود.

معایب رایانش ابری

• وابستگی به اینترنت پایدار و پرسرعت:
  • بدون اینترنت، دسترسی به برنامه‌ها و اسناد ابری ممکن نیست.
  • پردازش ابری در حالت آفلاین کار نمی‌کند.
  • برای اجرای نرم‌افزارهای تحت وب، پهنای باند بالایی نیاز است.
• محدودیت‌های عملکردی نرم‌افزارهای ابری:
  • نرم‌افزارهای دسکتاپ معمولاً امکانات بیشتری نسبت به نسخه‌های تحت وب دارند.
  • به‌عنوان مثال، PowerPoint قابلیت‌های بیشتری نسبت به Google Docs ارائه می‌دهد.

📍بیشتر بخوانید: هاست ابری یا Cloud Host چیست؟ انواع + کاربرد

روش های استفاده از رایانش ابری

سه مدل اصلی برای به‌کار گیری رایانش ابری وجود دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

ابرهای عمومی (Public Cloud)

در این مدل، زیرساخت و منابع محاسباتی توسط یک ارائه‌دهنده خدمات ابری مدیریت شده و به صورت عمومی در اختیار کاربران مختلف قرار می‌گیرد. این روش برای شرکت‌هایی مناسب است که به دنبال کاهش هزینه‌های سخت‌افزاری و نگهداری هستند.

ابرهای خصوصی (Private Cloud)

ابر خصوصی مخصوص سازمان‌هایی است که به امنیت و کنترل بیشتری نیاز دارند. این مدل می‌تواند درون شرکت (On-Premises) یا در مراکز داده شخص ثالث (Managed Private Cloud) مستقر شود. ابر خصوصی امکان مدیریت بهتر داده‌ها و سفارشی‌سازی زیرساخت را فراهم می‌کند.

ابرهای ترکیبی (Hybrid Cloud)

ابر ترکیبی، ترکیبی از ابر عمومی و خصوصی است که به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا داده‌ها و برنامه‌های حساس را در ابر خصوصی نگه داشته و از ابر عمومی برای پردازش‌های سنگین‌تر یا مقیاس‌پذیری بیشتر استفاده کنند. این مدل انعطاف‌پذیری بالایی را ارائه می‌دهد و هزینه‌ها را بهینه تر می‌کند.

روش های خدمات در پردازش ابری

در این قسمت، سه مدل اصلی ارائه خدمات رایانش ابری را توضیح خواهیم داد.

۱. مدل زیر ساخت به‌ عنوان خدمت (IaaS)

این مدل پایه‌ای‌ترین نوع رایانش ابری است که منابعی مانند سرور، فضای ذخیره‌سازی و پردازنده را بر اساس نیاز کاربران ارائه می‌دهد. بسیاری از خدمات ابری موجود در کشور در این دسته قرار می‌گیرند.

۲. بستر به‌ عنوان خدمت (PaaS)

در این مدل، یک محیط آماده برای توسعه، تست و استقرار نرم‌افزار در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. توسعه‌دهندگان می‌توانند بدون نیاز به مدیریت زیرساخت، از ابزارهای موجود برای ساخت برنامه‌های خود استفاده کنند.

۳. نرم‌ افزار به‌ عنوان خدمت (SaaS)

در این روش، نرم‌افزارها به‌صورت آنلاین ارائه می‌شوند و کاربران بدون نیاز به نصب، از طریق اینترنت از آن‌ها استفاده می‌کنند. تمامی به‌روزرسانی‌ها و پشتیبانی‌ها توسط ارائه‌دهنده سرویس انجام می‌شود.

🔷مطالعه بیشتر: بررسی تفاوت سرور ابری ایران و خارج + (جدول مقایسه)

پیش نیازات استفاده از رایانش ابری

برای اجرای موفقیت‌آمیز یک سیستم ابری، سازمان‌ها ابتدا باید فرآیندهای خود را بهینه‌سازی کنند و با کمک متخصصان، آمادگی‌های لازم را ایجاد نمایند. مشورت با افراد با تجربه در این زمینه، پذیرش تمامی این تغییرات را برای شما راحت‌تر می‌کند و چالش‌های احتمالی را در این مسیر آسان‌تر خواهد کرد. در نتیجه، سازمان‌ها باید میزان نیاز و مقیاس مصرف خود را مشخص کنند و متناسب با آن، راهکارهای ابری را انتخاب نمایند.

سوالات متداول:

در ادامه به سوالاتی که امکان دارد در این زمینه برای شما بدون پاسخ بماند، جواب‌های کوتاه اما مفیدی داده‌ایم که با استفاده از آن می‌توانید به سوال خود پاسخ صحیحی را بدهید.

رایانش ابری چیست؟

رایانش ابری خدماتی مانند ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها از طریق اینترنت است. شما می‌توانید بدون نیاز به سخت‌افزارهای فیزیکی از منابع محاسباتی استفاده کنید.

مزایای رایانش ابری چیست؟

• صرفه‌جویی در هزینه‌ها
• دسترسی از هر مکان
• مقیاس پذیری
• مدیریت ساده‌تر

تفاوت IaaS , PaaS , SaaS چیست؟

• IaaS: منابع پایه‌ای مانند سرور و ذخیره‌سازی
• PaaS: پلتفرم برای توسعه دهندگان
• SaaS: نرم‌افزارهای آماده برای استفاده

آیا رایانش ابری مطمئن است؟

بله، اگر از ارائه دهندگان معتبر استفاده کنید، امنیت از طریق رمزنگاری و پشتیابن گیری داده ها برای شما تضمین می‌شود.

آیا می‌توان از رایانش ابری در شرکت‌های کوچک استفاده کرد؟

بله، رایانش ابری به کسب‌وکارهای کوچک کمک می‌کند که بدون نیاز به زیرساخت‌های گران‌قیمت از منابع استفاده کنند.

جمع بندی

رایانش ابری فناوری است که به کاربران امکان دسترسی به منابع پردازشی و نرم‌افزارها را از طریق اینترنت می‌دهد. این فناوری مزایای زیادی همچون صرفه‌جویی در هزینه‌ها، دسترسی آسان و امنیت بالا را دارد. برای استفاده از رایانش ابری باید نیازهای خود را شناسایی کرده و با مشاوره متخصصان بهترین راه‌حل را انتخاب کنید.